۲ کتاب جدید اسلامشناختی، از منشورات مرکز علوم دینی «قم» در بلگراد به تازگی در پایتخت کشور صربستان منتشر شد. نویسندگان این دو کتاب، سعید خلیلویچ و معمر خلیلویچ از پژوهشگران صربستانی و اعضای هیأت مؤسسین مرکز مذکور در شهر بلگراد هستند که تحصیلات عالی خود را در رشته فلسفه اسلامی در حوزه علمیه قم و جامعه المصطفی(ص) العالمیه به پایان رساندهاند.
جریانشناسی اندیشه مسلمین در سده بیستم
کتاب «جریانشناسی اندیشه مسلمین در سده بیستم» توسط سعید خلیلویچ در ۳۶۰ صفحه تألیف شده است. نویسنده در مقدمه این کتاب آورده است: اندیشه معاصر مسلمین عنوان رشته جدید آموزشی است که در برخی از مراکز آموزش عالی معتبر در جهان اسلام و غرب اجرا میشود که در قالب برنامه آموزشی میانرشتهای با این عنوان بر جذابیت آن افزوده میشود، فعالیتهای علمی و اجتماعی اندیشمندان مسلمان آشنا با فنون گوناگون علوم اسلامی در بستر مواجهه با چالشهای جهان معاصر و حوزههای معرفتی مدرن، مورد تحلیل تخصصی و انتقادی قرار میگیرد.
در این کتاب ضمن شناسایی چالشهای نظری اندیشمندان معاصر مسلمان و تحلیلهایی بر پایه اعتبار حوزههای معرفتی مختلف ارایه کرده است از جمله معرفی جریانهای معرفتی مؤثر اندیشه معاصر مسلمانان از منظر خاستگاههای نظری، تاریخی و اجتماعی آنها و همچنین توانمندیهای علمی آنها برای مواجهه با اندیشههای غرب پسارنسانس و تحلیل بازتابهای سنت عقلی و تاریخی اسلام و یا کیفیت تأثیرگذاری حوزههای معرفتی مدرن بر نظرات اندیشمندان مشهور معاصر مسلمان میتوان اشاره کرد.
در کتاب «جریانشناسی اندیشه مسلمین در سده بیستم» به تشریح چهار جریان کلی اندیشه مسلمانان از جمله تداوم میراث عقلانی تاریخی، ترویج مکانیکی معرفت مدرن، نقد مدرنیسم از منظر سنت عقلانی اسلام و بازسازی میراث تاریخی اسلام از منظر اعتبار حاکم معرفت مدرن پرداخته است. با این وجود خوانندگان در سیاق این کتاب بهتر میتوانند دگرگونیهای جدید در معادلات قدرت جهانی و مدلهایی را بفهمند که غرب مدرن بر اساس آنها ظرفیتهای جامع اعتبار سیاسی، رسانهای و حتی آکادمیک خود را بازسازی میکند، با این هدف که در حاشیه عقلانیت مدرن، جایگاه ساختارهای عقلانی و آموزشی جدید در جهان اسلامی معاصر را در درازمدت استوارتر سازد.
ماشان بوگدانوسکی استاد کرسی فلسفه در دانشکده فلسفه دانشگاه دولتی بلگراد در تقریظ این کتاب نوشته است: این کتاب، به دلیل حجم اطلاعات، جامعیت، کیفیت علمی و اهمیت آن... مرجعی غیرقابل اغماض برای هر پژوهشگر و دانشجوی اندیشه معاصر مسلمین در منطقه بالکان خواهد بود. روشی که در این کتاب برای معرفی جریانهای معرفتی مختلف اتخاذ شده است، مخصوصاً برای نخبگان اروپایی حوزه علوم انسانی جذاب خواهد بود، به این دلیل که آنها چگونگی رویارویی جوامع مسلمان با چالشهای جهان معاصر، به ویژه در ساحت علم را با دقت خواهند فهمید. در
تاناسکویچ اسلامشناس صربستانی، رئیس کرسی قدیمی شرقشناسی دانشکده فیلولوژی دانشگاه بلگراد نیز درباره این کتاب نوشت: کتاب سعید خلیلویچ در میان آثار به زبان صربی بینظیر است. مؤلف کتاب، از عالمان اصیل و برجسته مجموعه سنت معنوی و فکری اسلام به شمار میآید و از سوی دیگر، آشنایی بنیادین و گسترده با جریانهای اندیشه غیرمسلمانان، به خصوص با مکاتب فلسفی غربی دارد.
تاریخ اندیشه اجتماعی در اسلام
کتاب «تاریخ اندیشه اجتماعی در اسلام» نیز توسط معمر خلیلویچ در ۷۱۰ صفحه تألیف شده است. مؤلف در این کتاب در ابتدا به تفصیل پنج مقطع تاریخی کلی توسعه اندیشه اجتماعی اسلامی را بررسی میکند و سپس به تبیین ساختار و مبانی معرفتی این اندیشه میپردازد. در این کتاب مباحثی چون فلسفه و حیات اجتماعی؛ ادبیات مردمشناختی و سفرنامهنویسی؛ اندیشه اجتماعی در ادبیات؛ سیاست و معرفت جمعی؛ دوره شکلگیری اندیشه مستقل اجتماعی و اندیشه اجتماعی معاصر در اسلام مطرح شده است.
حسنی قنبرویچ استاد دانشکده فلسفه دانشگاه سارایوو و رئیس سابق انستیتوی مطالعات تاریخ کشور بوسنی و هرزگوین درباره این اثر نوشت: در این کتاب تصویری جامع از مراحل بسط اندیشه اجتماعی در اسلام عرضه شده است و این امر به خوانندگان کمک میکند که هم شناختی عمیقتر از اسلام پیدا کنند و هم نظام اجتماعی و ساختار حاکمیت در کشورهای معاصر مسلمان را بتوانند با نگاهی کاملاً علمی ارزیابی کنند. بدین جهت، اطمینان دارم که این کتاب حتی در کشورهای غیر از حوزه منطقه بالکان تأثیرات بنیادین خواهد داشت.
ژلیکو کالوجرویچ فیلسوف صربستانی و استاد دانشکده فلسفه دانشگاه شهر نویساد نیز بیان داشت: ساختار مفهومی و نگارشی کتاب تاریخ اندیشه اجتماعی در اسلام منطبق بر سطح عالی پژوهش علمی و تخصصی است. این پژوهش جامع بر بیش از ۴۱۰ منبع و مأخذ علمی استوار است که در پایان کتاب مضبوط است. کتاب جدید معمر خلیلویچ، همچون کتاب سابق او با عنوان اسلام و جامعهشناسی دین، اثری است منسجم، قابل ارزشگذاری و به معنای علمی قابل اعتماد.
به گزارش فارس، پیش از این، پژوهشگران مرکز علوم دینی بلگراد چند کتاب تألیفی دیگر را در حوزههای فلسفه اسلامی، اندیشه اجتماعی اسلام و اندیشه معاصر مسلمین به زبان صربی به چاپ رساندند که برخی از این کتابها، همچون «تاریخ مختصر فلسفه اسلامی»، اثر علمی مشترک برادران سعید، تهران و معمر خلیلویچ، در کرسیهای دانشگاه دولتی بلگراد هم تدریس میشود. کتاب «اسلام و جامعهشناسی دین»، تألیف معمر خلیلویچ که سال گذشته منتشر شد، جزء سه کتاب برتر سال صربستان در حوزه جامعهشناسی شناخته شده است. همچنین مرکز علوم دینی «قم» در بلگراد، ناشر مجله علمی ـ پژوهشی علوم دینی «قم» است و این مجله که از سال ۲۰۱۴ حائز رتبه رسمی علمی ـ پژوهشی از وزارت علوم جمهوری صربستان شده است، در چند پایگاه استنادی معتبر ملی و بینالمللی نمایه شده است.