به گزارش خبرگزاری علت به نقل از فارس، سومین روز همایش ملی «هشتادمین سالگرد اشغال ایران و سقوط رضاخان؛ بررسی علل اشغال ایران و سقوط رضاخان در ۳ شهریور ۱۳۲۰» به دبیری دکتر موسی حقانی، رئیس پژوهشکده تاریخ معاصر در این پژوهشکده با حضور اساتید مختلف حوزه تاریخ آغاز شد.
عباس سلیمی‌نمین، پژوهشگر در روز سوم همایش بیان کرد: موضوع سخنرانی من این است که چگونه خیزش بسیار پراهمیت تاریخ ایران که یک گام بلند در مسیر توسعه سیاسی به حساب می‌آمد، نه تنها خنثی شد بلکه موجب شد تا ملت ایران دو گام به عقب بردارند. درباره نهضت مشروطه که از نام آن برمی‌آید به‌معنای مشروط کردن قدرت و مشارکت مردم در امور خودشان است.
وی افزود: شرایط سرکوب مردم در این جریان اینطور نبود که به قبل از مشروطه برگردیم آن چنان تیغ این سرکوب برنده بود که ملت ایران نتوانست گامی در بحث سیاسی بردارد و استقلال خود را حفظ کند.
سلیمی‌نمین با طرح این پرسش که با چه ساختاری مطالبه ملت ایران اینگونه سرکوب شد، گفت: ملت ایران در نهضت مشروطه به هیچ وجه به دنبال تغییر بنیادین در کشور و انسداد سیاسی نبود؛ چرا که می‌توانست در قدرت تاثیر داشته باشد. اگر انسداد سیاسی وجود داشت، مطالبه ملت حداکثری می‌شد و تغییرات بسیاری مطالبه می‌کرد؛ اما وقتی در حد مشروط کردن قدرت مطالبه می‌کند یعنی می‌تواند بر روند قدرت تاثیر بگذارد.
این پژوهشگر بیان کرد: ما هزینه چندانی چون قتل‌عام‌های گسترده برای میل به خواسته‌ها و دست‌یابی به مشروطه پرداخت نکردیم. این مطالبه یک مطالبه حداقلی و تاثیرگذاری در قدرت و تقویت‌کردن آن است. نهضت مشروطه نخواسته است که تمام پایه‌های قدرت را تغییر بدهد، اما یک گام بزرگ در حوزه سیاسی محسوب می‌شود و اگر مردم می‌توانستند قدرت پادشاه را مهار کنند، نگرانی جدی از مردم گرفته می‌شد.
وی ادامه داد: آن چه محور تحرکات مردم است، نگرانی از سلطه بیگانه است. یعنی اهدای امتیازات پادشاه به بیگانگان، نگرانی‌هایی را از بحث استقلال و صیانت از شئون خود مردم جمله ایجاد کرد.
سلیمی‌نمین تاکید کرد: البته در این میان، جریاناتی را شاهد هستیم که به دنبال برهم زدن تعاملات در کشور است؛ یعنی با اینکه شاه مشروطه را امضا کرده است، اما حرکت‌هایی در جامعه صورت می‌گرفت که تلاش می‌شد تعاملات سازنده را به بن بست بکشاند و جامعه را با هرج و مرج یکی کند.
وی بیان کرد: یکی از مسائلی که توانست در تاریخ معاصر ملت ایران را در مطالبه خود ناکام بگذارد، طرح شعارهای تندروانه و حرکت‌های تند با شرایط جامعه است؛ در شرایطی که می‌توان با کم ترین هزینه یک مطالبه سیاسی را رقم زد، دست به اقدامات پر هزینه آن زمان نه تنها مطالبه مردم را تحقق نبخشید؛ بلکه موجب تثبیت بیگانگان برای کسب منافع‌شان در ایران شد و ملت ایران را در گامی که برداشته‌بود، به عقب زد. در گام مشروطه پژوهش‌های بیشتر و جدی‌تری باید صورت بگیرد؛ مطبوعاتی که می‌توانستند بدترین توهین‌ها را به شاه داشته‌ باشند و در مسیر توسعه مشروطه باشند، نبودند و این جریان پیش‌نیاز کودتا به‌حساب می‌آمد.
*گرایش رضاخان به آلمان‌ها یک دروغ بزرگ تاریخی است
منوچهر محمدی، پژوهشگر با موضوع «علل و عوامل برکناری رضاخان با تاکید بر آلمان گرایی» طی سخنانی عنوان کرد: متاسفانه تاریخ گذشته در دست بیگانگان و کسانی بوده که آلت دست آنها بودند، اینها مطالب را طوریکه خودشان می‌خواستند، نوشتند. یکی از دروغ‌های بزرگ تاریخ درباره رضاخان است چرا که در تاریخ اینطور به ما القا کردند که رضاخان گرایش به آلمان‌ها داشت چون رضاخان اصرار داشت که آلمان‌ها در ایران باشند، در نتیجه با یک اولتیماتوم ۲۴ ساعته ایران را اشغال و رضاخان را عزل کردند، این یک دروغ بزرگ تاریخ است، در حالیکه واقعیت امر چنین چیزی درست نیست.
وی با بیان اینکه رضاخان را خود انگلیسی‌ها سرکار آوردند، توضیح داد: پس از کودتای ۱۲۹۹ و در سوم شهریور ۱۳۲۰ چون تاریخ مصرف رضا خان تمام شده و می‌بایست می‌رفت، خودشان هم او را عزل و به تبعیدگاه فرستادند. بنابراین مطلقا این نیست که چون او به آلمان‌ها گرایش یافت و حاضر نشد آنها را از ایران بیرون کند، آنها برکنارش کردند.
محمدی با اشاره به اینکه آلمان‌ها با توصیه خود انگلیسی‌ها وارد ایران شدند، افزود: علتش هم این بود که حکومت بلشوییکی در روسیه، خطری برای اروپا و غرب بود و انگلیس که توان مقابله با آنها را نداشت، دنبال یک موازنه بود. چون آمریکایی‌ها حاضر نشده بودند در مقابل شوروی بایستند، انگلیس ناچار شد هم حزب نازی به رهبری هیتلر را تقویت کند و هم با ایجاد یک کمربند بهداشتی به قول خودشان جلوی میکروب بلشوییک را بگیرند.
این پژوهشگر اظهار داشت: با توجه به مرز ۲۵۰۰ کیلومتری ما در ایران با شوروی، اینجا هم می‌بایست در مقابل شوروی که هم تمایل به آبهای گرم خلیج فارس داشت و هم دنبال نفوذ اقتصادی و کمونیستی بود، ایستادگی و لذا آلمان‌ها را تشویق کردند تا به ایران بیایند و جالب است که تا آخر هم به آنها اجازه دادند که هر فعالیتی کنند جز اینکه به نفت طمع نداشته باشند.
وی با بیان اینکه در تیر ماه ۱۳۲۰ متفقین به جمع‌بندی رسیدند که ایران باید اشغال شود، توضیح داد: به همین دلیل تصمیم می‌گیرند مسئله حضور ایرانی‌ها را در ایران بهانه بکنند و به این وسیله ایران را اشغال کنند. رضاخان در این زمان دچار توهم شده بود که واقعا مسئله تدارکات متفقین است. بنابراین رضاخان پس از اشغال ایران تاریخ مصرفش تمام شد و از ایران تبعید شد.
این همایش تا عصر امروز، چهارشنبه ادامه دارد.
انتهای پیام/