خبرگزاری علت به نقل از فارس- اخیرا پیامکی از معاونت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم قوه قضاییه ارسال شده است که برای عموم افراد این سوال را ایجاد کرده است که «اسقاط کافه خیارات» به چه معناست؟ حسین جواهری کارشناس ارشد و پژوهشگر امور حقوقی در یادداشتی به توضیح این اصطلاح حقوقی پرداخته است:
خیار یعنی چه؟
مبحث خیارات از مباحث حقوق مدنی است که دانشجویان حقوقی در دوران تحصیل با آن آشنا می‌شوند. خیارات از مباحث مهم حقوقی است و اگر چه بسیار مفصل است اما بهتر است همه افراد با آن تا حدودی آشنا باشند.
خیارات که جمع «خیار» به معنای اختیار است و در حقوق به معنی اختیاری است که برای یکی از طرفین قرارداد یا هر دو طرف قرارداد یا مواردی استثنایی برای شخص ثالث وجود دارد تا بتواند در شرایطی، قرارداد منعقده را فسخ کند. عقود منعقده اصولا لازمند، یعنی هیچ یک از طرفین حق برهم زدن آن را ندارند اما ممکن است شما در معامله ایی متوجه شوید دچار ضرر شده‌ایید. اینجاست که این خیارات به کمک شما آماده و اختیار فسخ به شما خواهند داد.
خیارات ممکن است مبنای قراردادی و مبنای قانونی داشته باشند. مبنای قراردادی به این معنی است که طرفین در قرارداد، خیار فسخ را برای مدتی معین و محدود، مقرر کرده باشند که شخص صاحب خیار بتواند در آن مدت، قرارداد را فسخ کند که حقوقدانان چنین خیاری را تحت عنوان «خیار شرط» می شناسند.
اما مبنای قانونی خیارات یعنی بدون آن که طرفین در قرارداد خود، وجود خیاری را مقرر نمایند، قانون به دلایل خاصی از قبیل معیوب بودن موضوع قرارداد، تخلف طرف مقابل از شروط ضمن العقد، متضرر شدن یکی از طرفین عقد و یا تدلیس برای افراد در نظر گرفته است و لزوم بر ذکر مورد به مورد آن در شروط ضمن عقد نیست.
در حقوق انواع متعددی از این خیارات داریم که عبارت اند از: خیار غبن، خیار عیب، خیار تدلیس، خیار مجلس، خیار حیوان، خیار شرط، خیار تاخیر ثمن، خیار تعذر تسلیم، خیار تفلیس، خیار تبعض صفقه، خیار تخلف از شرط و خیار رویت و تخلف از وصف.
تحت شرایط خاص هر معامله این خیارات حق فسخ را به طرف مقابل می‌دهند و می‌توان گفت تمام خیارات مذکور مهم هستند و برای افرادی که در امور قراردادها فعالیت دارند دانستن تمام خیارات با تمام شرایط و استثنائات الزامی است. به دلیل اهمیت بالا، پیشنهاد می‌شود افرادی که تخصص لازم را ندارند از وکیل و یا فرد حقوقی در انعقاد عقود کمک بگیرند.
خیار غبن؛ کاربردی‌ترین خیار
با ذکر مجدد اینکه تمام خیارات نسبت به هر معامله مهم هستند، به دلیل عبارت آشنا در ذیل برخی از قراردادها تحت عنوان «اسقاط کافه خیارات ولو خیار غبن فاحش» از کاربردی‌ترین این خیارات، خیار غبن است. خیار غبن به این معناست که اگر شخصی در معامله‌ای به واسطه عدم تعادل بین عوضین (یعنی دو چیزی که مورد معامله قرار می‌گیرند) متضرر شود، می تواند به واسطه این ضرر معامله را فسخ کند. به عبارت دیگر خیار غبن نتیجه برهم خوردن تعادل اقتصادی عوض و معوض است.
به بیان ساده تر اگر بین ثمن معامله، (پول پرداخت شده) و مبیع، (مثلا ملک) تعادل اقتصادی وجود نداشته باشد، طرف متضرر می تواند به استناد خیار غبن این عقد را فسخ کند. مثلا فرض کنید در قسمتی از شهر، ملک مسکونی متری ۱۵ میلیون تومان است اما خریدار بدون آگاهی از این مورد برای هر متر ۲۵ میلیون تومان پرداخت کرده است و بعد از عقد متوجه می شود قیمت این چنین نبوده، در این حالت برای خریدار با استناد به خیار غبن حق فسخ وجود دارد.
مراقب اسقاط کافه خیارات خود باشید!
حال در برخی از قراردادها عبارتی تحت عنوان اسقاط کافه خیارات دیده می شود و این به این معناست که حق اعمال اکثر خیارات از طرفین ساقط می‌شود و این موضوع می‌تواند به یکی از طرفین ضرر جبران‌ناپذیری وارد کند. در نتیجه باید پیامک ارسالی از معاونت محترم اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم قوه قضائیه را جدی گرفت؛ چرا که این پیامک هشداری برای جلوگیری از ضرری بزرگ برای شهروندان است.
انتهای پیام/